Een kapel met vele namen
De kapel Onze Lieve Vrouw van Zeven Weeën of Kapel Moeder van Smarten wordt in de volksmond ook wel eens de Schanskapel genoemd. De naam verwijst naar de Nieuwe Schans, een verschansing, ruim 1 hectare groot, omgeven door een diepe watergracht, omwalling en ophaalbrug. Tijdens de onrustige 17e eeuw zochten bewoners uit de omtrek er bij invallen beschutting. (hoek Steenbergstraat-Schansstraat).
De oude kapel
Onze Lieve Vrouw werd niet altijd op deze plaats vereerd. Een oudere kapel bij de Nieuwe Schans of aan de Handwijzer (‘t Hoekske) stond aanvankelijk op de hoek van de Stationsstraat en de Halensestraat. Toen dat perceeltje bebouwd werd (Huis Swysen) moest de kapel noodgedwongen verdwijnen. Als aandenken lieten de eigenaars van het perceel Leo Vranken (1899-1934) en Elvire Laureys (1903-1986) een nis in de gevel inwerken met daarin een Mariabeeldje.
Een oud gebruik
Overleden Zelemnaren werden op een kar tot bij deze kapel gebracht. Daar werden ze door de pastoor afgehaald en verder stoetsgewijze naar de kerk gedragen.
Een nieuwe kapel
Na het verdwijnen van de oudere kapel werd omstreeks 1925 een nieuwe kapel gebouwd. Een buurtbewoner stond gratis een stukje grond af aan de gemeente. (huidige locatie) Het ontwerp kwam van Max Porters, schoolhoofd en onderwijzer te Zelem. De bouwmaterialen werden aangekocht door de bewoners van het gehucht. Het gietijzeren metaalwerk werd geleverd door de gieterijen van Zelem (1872-1980). Het torentje werd gemaakt door de ambachtsschool van de Sint-Jansberg (1922-1928) waar Max Porters leraar was. De kapel wordt sinds haar bouw onderhouden door de buurtbewoners.
7 Smarten
In deze kapel wordt Onze Lieve Vrouw van Smarten of Zeven Weeën vereerd. De Zeven Smarten of Weeën van Maria zijn aangebracht in zeven nissen langs de gaanderij:
- Voorzegging van Simeon
- Vlucht naar Egypte
- Verlies van Jezus in de tempel
- Ontmoeting van Jezus met het kruis
- Kruisdood van Jezus
- Afneming van het kruis
- Graflegging van Jezus
Piëta
In de éénbeukige kapel staat een altaar met Piëta, een Mariabeeld met in de armen Jezus van het kruis genomen.
Meimaand - Mariamaand
De kapel was één van de belangrijkste halten tijdens de bidprocessies van de kruisdagen en tijdens de sacramentsprocessie. Tijdens de meimaand komt de buurt er samen om er het rozenhoedje te bidden.
Restauratie
In oktober 2007 trok heemkring Sint-Jansdal van Zelem aan de alarmbel. Het kapelletje raakte langzaam in verval (zie onder). Een grondige restauratie drong zich op (zie links). Uiteindelijk werd de buitenzijde van de kapel eind 2010 gerestaureerd door de firma Frans Corvers. Op 13 mei 2011 werd het gerestaureerde kapelletje onder initiatief van de buurtbewoners opnieuw ingehuldigd.
