Het geheime leger BNB
De Belgische Nationale Beweging (BNB) heeft als taak het helpen van onderduikers, bevelen van de geallieerden en sabotageopdrachten uitvoeren. Tony Lambrechts is provinciaal bevelhebber van het BNB. Ook zijn broer René Lambrechts is actief in de 16-koppige organisatie.
Wanneer een dubbelagent er voor zorgt dat één van de leden opgepakt wordt, wordt Tony Lambrechts met zijn familie als hoogst verdacht geacht. Op zijn hoofd wordt de fabelachtige som van 500.000 frank gezet.
Verzetsleider Tony Lambrechts (2e van links) en Guillaume Claes (midden) Zie ook verder ‘Tony ontsnapt’.
De aanleiding
Op 3 mei 1944 vallen de Duitsers bij de familie Lambrechts te Wijer binnen. Tony’s vader Theofiel en zuster Gusta worden in de gevangenis van Hasselt opgesloten. Drie broers René, Louis en Edmond kunnen ontsnappen.
Tijdens een goed voorbereide actie worden op 10 juni 1944 vader Theofiel en zus Gusta door vier dappere mannen, waaronder broer René uit de gevangenis bevrijd.
Dat er tijdens de bevrijdingsactie veel Duitse soldaten sterven, zal later tot een zwaar bloedbad leiden. De Duitsers willen wraak.
Verraad leidt de Duitsers op 29 juni 1944 naar het hoofdkwartier van het Geheime Leger, een goed verstopte villa in de bossen van het Sint-Jansberg te Zelem, eigendom van Jozef Claes, beheerder van verzekeringen uit Kermt en gehuwd met een telg van de familie Mathys van de gelijknamige verffabriek.
De overval
Op donderdag 29 juni 1944 om half vier in de ochtend breekt de hel los. Edouard Marique houdt die nacht de wacht. Omdat het rustig leek dommelt hij in slaap en merkt niet dat de meer dan 40 Duitsers de villa omsingeld hebben. Langs alle kanten wordt de villa met mitrailleurs onder vuur genomen. Granaten en handbommen worden door de ramen naar binnen gegooid. Vanuit het raam van de bovenverdieping nemen de verzetsstrijders de Duitsers onder vuur. Vader Theofiel sterft in de kogelregen. Al snel staat de villa in lichterlaaie en wordt iedereen gedwongen naar buiten te vluchten waar ze meteen aangehouden worden. Wanneer er tijdens de foltering gevraagd wordt waar Tony Lambrechts is, weten de gevangenen dat Tony wist te ontsnappen.
Gedachteniskapelletje in de Kolenbergstraat
Tony ontsnapt
Omdat Jef Vandebriel net een zware opdracht achter de rug had en hij ‘s avonds in de zetel van Tony in slaap was gevallen had die gezegd: ‘Laat hem maar slapen. Ik zal wel op zijn plaats boven de garage gaan slapen.’ Die garage was een losstaand gebouw verwijderd van de villa. Edouard Marique heeft in de garage alarm geslagen. Tony en Guillaume Claes hebben nog getracht weerstand te bieden maar zijn noodgedwongen door de Duitse overmacht op het nippertje via het struikgewas kunnen ontsnappen. Het zou Guillaume veel moeite gekost hebben om Tony te beletten terug te keren naar de villa. Iets wat zeker geleid had tot zelfmoord.
Heropbouw
De villa die totaal verwoest was, werd heropgebouwd, doch niet meer in haar originele vorm. Enkel de voorgevel werd zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke stijl behouden.
De hoofdrolspelers
Theofiel Lambrechts: Vader van Tony. Sterft in de villa tijdens het vuurgevecht.
René Lambrechts: Broer van Tony. Sterft op 10 juni 1944 in een vuurgevecht tijdens de bevrijdingsactie in de gevangenis van Hasselt samen met nog 4 andere commandoleden.
Louis en Edmond Lambrechts: Broers van Tony. Zijn aanwezig in de villa, worden zwaar mishandeld en de dag erna gefusilleerd in het gemeentebos van Hechtel. (Samen met lid Theo Oensels, op het moment van de overval opgesloten te Hasselt)
Irma Franssen en Margriet Abeels, lotgenoten van Gusta Lambrechts bij hun terugkeer uit Duitsland.
Gusta Lambrechts: Zus van Tony. Is aanwezig tijdens de overval op de villa. Wordt daar gevangen genomen en overleeft de concentratiekampen van Ravensbrück en Belzig en overlijdt op 11 maart 2007.
Jozef Vandebriel, Eduard Vissers en Gerard Venken: Zijn ook in de villa aanwezig. Omdat Tony kan ontsnappen worden ze door de razende nazi’s ter plaatse onmiddellijk afgemaakt.
Tony Lambrechts: Leider van het Geheim Leger. overleeft de oorlog. Gaat na de bevrijding op zoek naar zijn zus Gusta in Duitsland maar vindt haar niet. Ze vinden mekaar uiteindelijk terug in hun ouderlijke huis te Wijer. Tony blijft, ongeacht de zware familiale verliezen heel vergevingsgezind. Volgens zijn zoon René verwoordde Tony het zo: ‘Als we nu gaan doen zoals de Duitsers toen deden, dan hebben we de oorlog verloren.’ Tony stierf in 1976 in een vrij België.
Bron: Oorlog & Zwijgen deel 4 en ‘De overval op het hoofdkwartier ‘Geheim Leger Limburg’ Richard Verlinden
